Een Friese naam

Rûn libben en Grûn is Fries voor: “Rond(om) leven en Grond”. Je spreekt het uit als: Roen libben en Groen [met een gutturale “g”, net als het Engelse “good”].

De grond is waar het leven om draait. Dat zijn we ons vaak niet zo bewust. De naam past goed bij deze boerderij. Grond is essentieel voor het ontstaan van leven, en is zelf barstensvol leven. Onze voeding komt direct of indirect uit de grond. De aarde draagt ons, voedt ons en is ons thuis. Als je goed “kijkt”, dan bedoel ik “met al je zintuigen in je opneemt” wanneer je hier op een weiland staat, merk je dat ook.

Ik beschrijf het zo: ieder levend wezen heeft een uitstraling. Omdat de grond rondom onze boerderij zo vol leven zit, van minuscuul klein tot groot, is de uitstraling van die grond bijzonder sterk. Dat ervaar je vooral echt als je daar bent. Je ziet het ook als je erlangs rijdt op de fiets of hard rijdend in de auto. Voor mij is het zo dat ik het land daar ligt, zie stralen. Ik voel het zo dat alles daar klopt, het is onderling in verbinding, het is natuur. Een landschap dat wordt bewerkt met onkruidbestrijders (“gewasbeschermingsmiddelen”) bevat steeds minder soorten panten, insecten en microbiologie, straalt daardoor vlakheid uit en weinig levendigheid. Je ziet het wanneer insecten en vogels verdwijnen. Het weiland wordt als een “biljartlaken”: egaal groen. Er groeit maar één grassoort. Het is netjes. En dood.

Voedselspiraal

Je neemt het met je zintuigen waar en met alles, waarmee je kunt voelen of ervaren. Er wordt samengewerkt door wat zich in en op die grond bevindt. En wat dat “alles” is, bestaat uit zoveel details, in onderlinge afhankelijkheid, is niet goed benoembaar. De onderlinge samenhang, de eenheid, is wat je ervaart. Het is voor mij bevreemdend om datgene wat ik ervaar op te delen in onderdeeltjes en dan te gaan meten en wegen. Elementen uit de natuur apart belichten en vervolgens tot een oordeel te komen of ze “goed” of “slecht” zijn, wat is daarvan het nut? Alles in de natuur is verbonden met elkaar en wij zijn daar onderdeel van. Alles is in samenwerking met elkaar en voedt elkaar, als in een spiraal. Als je alleen bewijs via metingen gelooft is dat jammer, want het is eenzijdig. Je bestudeert slechts elementen. Je kunt iets pas werkelijk waarderen en beoordelen als je de relatie ervan ziet met al het andere. In een wereld waar mensen alles in geld willen vertalen, is begrip voor deze visie moeilijk te vinden. Maar het leven draait uiteindelijk niet om geld. Het leven draait om het leven, de zorg voor onszelf en elkaar.

Deze denkwijze schijnt voor sommigen moeilijk te volgen te zijn. Ik zal een poging doen het te laten zien. Als je ziekten en plagen geïsoleerd benadert en ze gaat bejagen door gifstoffen of kunstmest aan de grond toe te voegen, krijgt de grond de kans niet om vanuit zichzelf in balans te komen. Als je dieren laat grazen hebben die meteen invloed en kan de grond vol leven komen omdat er voedsel in komt door de mest, de urine, door de grond te betreden, waardoor die openbreekt. Er komen veel meer beestjes, schimmels, planten in. Het zijn hele processen van opeenvolgende soorten die stoffen aan de grond onttrekken en eraan toevoegen. Je moet dat tijd gunnen. Ook het grazen, trekken aan het gras door de dieren, werkt door in de grond. De tijd nemen om hier te werken met eer en geweten, en met je lijf, is zinvol. Doe je het werk op jouw manier, met toewijding, dan wordt de tijd ondergeschikt. Er groeit een bewuste verbinding tussen alles. En je vindt voeding in wat je doet. Het leven wordt een geheel, waarin de dingen elkaar over en weer voeden. Dan betrek je jezelf in de voedselspiraal.