Travelling hopefully

“Travelling hopefully is better than to arrive”, is de slotzin van Ben McBrady (overleden in 1996) in de documentaire The last Druïd, de laatste druïde in Ierland. Deze film haal ik aan, omdat hij bijzonder genoeg over hetzelfde gaat, als het stuk dat ik aan het schrijven was. Het is een leerzaam verhaal dat McBrady vertelt, en ook al gaat mijn tekst niet over de documentaire, ik raad je aan hem op te zoeken en te bekijken.

Goed rentmeesterschap is, naast zorgen voor het land, ook: omzien naar elkaar en openstaan voor elkaars situatie. Boeren worden financieel afgestraft op berekende kwaliteiten. De veroordelende houding is daarmee gegroeid, en neemt de overhand in de agrarische sector. Er is een andere hand, die het van ze overneemt. Boeren zijn afhankelijk van de markt met een grote M. Een personage dat de baas speelt, maar geen menselijk gezicht heeft, geen persoonlijke verantwoording aflegt aan degenen die eronder gebukt gaan. Dat de prijzen elk jaar stilzwijgend worden verhoogd en het behalen van certificeringen elk jaar wordt bemoeilijkt, is in wezen een vorm van geweld. Het zijn immateriële wreedheden. Hierdoor komen er steeds meer advieskosten, hogere boekhouderskosten en de communicatie die bij iedere vraag via juristen moet lopen. En dat gaat in het groot verder in de richting van onteigening en uitzetting van de grond en de boerderijen.

Een geestelijk huis is wat wij willen bouwen. Ondersteuning van de aarde, verbinding tussen planten, aantrekking van insecten en dieren, het beschutten van de grond en het bieden van een plek aan vogels, een keuze voor gebruik boven bezit, een eigen stuk grond en de vruchten van onze arbeid, dat is waar wij aan bouwen. Het delen van dit alles met een gemeenschap, vanuit samenwerking op integere intenties.

Mensen trekken met taal in regels en wetten de werkelijkheid uit zijn verband en scheiden de mens van zijn omgeving, halen hem uit zijn gewone doen, uit zijn contact met zijn medemens en met de natuur (iets dat niet lukt omdat we natuur zijn). Dwang en voorwaarden voeren steeds meer tot scheiding van alles wat de natuur ons om niet geeft. Dit maakt het steeds moeilijker om dat geestelijk huis op te bouwen. Waar het hier op vastloopt is de kijk op de wereld: zo kan de wereld veranderen in een commerciële instelling en het leven erop gericht worden om voor financiële winst te zorgen in plaats van de bouw van dat geestelijk huis. Er ontstaat daardoor steeds grotere verwarring over bedoelingen en argwaan onderling tussen de mensen. Er ontstaat grote onbewustheid over de taal die we gebruiken, en het verband tussen onze taal en onze kwaliteit van leven en denken.

Een boer en zijn boerderij is te vergelijken met de boom in het volgende verhaal. Wat ons betreft is de tijd rijp om de vruchten te rapen die ons onder de boom met hun geur uitnodigen. Dit is niet de boom van kennis van goed en kwaad, maar de boom van verbinding. Met haar wortels nog dieper dan haar takken wijd zijn, is zij het symbool van samenwerking waar wij een voorbeeld aan kunnen nemen. De boom is duidelijk in haar keuze met wie ze samenwerkt en met wie niet. De boom heeft tijd nodig en ruimte. De levende wezens die haar bieden wat zij nodig heeft, vinden in haar takken en wortels en in de grond onder haar voedsel en een huis. Dit is heel iets anders dan de boom vellen en in planken zagen, voor het maken van geldelijke winst of een meubelstuk. Planken die langere tijd op de grond liggen verliezen hun vitaliteit en beginnen te verrotten. De boom die mag blijven leven en haar ruimte innemen in de grond zal behalve de huisvesting van levende wezens ook zorgen voor voeding en haar raadselachtige uitstraling over de landerijen doen schijnen. Iets wat je voelt als je ervoor openstaat.

Als je dat niet ervaart, zul je het alleen merken wanneer de boom wordt weggehaald: het landschap verliest aan levenskracht. De mens ook, wanneer er om hem heen geen bomen meer staan, maar blokkendozen langs een snelweg. Dat is geen hoopvolle manier van reizen, maar reizen om aan te komen op een bestemming. Deze laatste zin heb ik hier toegevoegd omdat hij zo mooi past bij de eerste, van Ben McBrady, waarmee ik dit verhaal begonnen ben.