In Friesland is de stier “de bolle”. De dikke kop van de stier heeft daar weinig mee te maken.
De bolle staat bekend als een beest van enorme proporties: grote kop, dikke horens, veel gewicht en oersterk. Hij kent zijn eigen kracht niet (of weet niet hoe die op jou uitwerkt). Meestal zijn het goeiige dieren. Maar ze kunnen ook speels zijn en plotselinge bewegingen maken. Maakt iets ze bang of kwaad, dan kun je maar beter maken dat je wegkomt.
Een vrij “zakelijk” onderwerp dat tegenwoordig een gevoelige snaar in het publiek raakt is wat er met stierkalveren gebeurt. Op onze melkveehouderij waar de stier nieuwe (melk-)koeien mag verwekken, worden de koeien daarnaast ook geïnsemineerd. Er worden natuurlijk ook zowel koe- als stierkalfjes geboren. Vaak gaan deze naar een kalveropfokbedrijf zodra ze groot genoeg zijn.
Deze boeren (Linda en Jacob Beeker) begonnen een stierenbedrijf [bekijk video Natuurzuiver Jersey vlees]. Die stieren worden ook voor het vlees gehouden, maar leven wel langer. En in de documentaire Boeren met Toekomst zie je hoe boer
John Arink zijn stieren in de wei laat opgroeien zodat ze een mooi leven hebben tot ze naar de slager gaan.
Dat lijkt mij ook ideaal. We hebben nu op die manier een paar jonge ossen in de wei.
We willen graag dat de dieren het naar hun zin hebben. En dat het voor ons ook goed te doen is. Het stierkalfje krijgt bij ons een liefdevolle verzorging net als de koekalfjes: melk van de eigen moeder en na tijdje melk van alle moeders tot het groot genoeg is om over te gaan op hooi en biks van granen (en water, en buiten grazen). Ze staan samen met andere kalfjes in een strohok waar ze persoonlijke aandacht krijgen, goed voedsel en daglicht.
Op een open dag kwam er eens een mevrouw boos naar ons toe. Ze zag een paar kalveren zonder moeder in het strohok staan. Het lukte niet om rustig een gesprek te voeren. Eigenlijk zou het mooi zijn als ik deze bezoekster in de praktijk kon tonen hoe wij hier werken. Dan kan ze het aan den lijve ervaren en misschien begrip opbrengen voor het hoe en waarom van onze werkwijze. We zoeken telkens uit met de koeien die net gekalfd hebben hoe het voor alle partijen: boer, koe en kalf, het beste werkt. Voor iedere situatie werkt het niet hetzelfde. Een kalf moet goed benaderbaar worden zodat het kan meegroeien in het koppel koeien, en onderweg in de wei naar de stal meegaan met de groep. Sommige jonge dieren zijn heel rustig, andere gaan er als een speer vandoor zodra ze de kans krijgen. En dan kun je uren zoet zijn om het op te zoeken en terug te brengen. We moeten eerlijk zijn: dat heet domesticatie.
Er is ook verdriet. Een koe die haar kalf kwijtraakt na de bevalling, kan daar verdriet van hebben. Je kunt kijken hoe het werkt. Blijft het kalf langer bij moeder, dan wordt het sterk en vitaal en is er meer hechting. Het is verschillend hoe kalf en koe reageren na scheiding van elkaar. Sommige moeders hebben daar meer last van dan andere, ze kunnen aandoeningen aan de klauwen (hoeven) krijgen. Daar moet extra zorg aan gegeven worden, onder anderen met voeding. Andere koeien komen dagelijks bij het strohok kijken en maken contact met hun kalf. Zo wennen ze aan de verandering. We laten de verdrietige moeder soms een tijd lang meerdere kalfjes zogen. Of dagelijks het kalf in het strohok laten zogen. Wij leren ervan wat het beste werkt en testen het uit. Als het bedrijf goed rekening houdt met de dieren stralen zij vitaliteit uit en wordt alles beter. Een bijzondere werkwijze van enkele boeren is om de kalveren veel langer bij moeder in de wei te laten. Zij moeten daar andere niet-natuurlijke dingen voor uithalen: door alle koeien tegelijk drachtig te laten worden (let wel: niet elke koe is op hetzelfde moment tochtig!) en te laten afkalven in de lente. In de zomer dan niet melken, maar voor de kalveren laten zorgen. Ook dergelijke technieken moeten worden geleerd. Wij staan ervoor open maar hebben nu niet de armslag om dit in te zetten. Dat moment kan zomaar komen.
Met alle boerderijdieren moet je bedenken dat het geen huisdieren zoals poezen. Het zorgen voor deze grote dieren vereist kracht en tact. Kijk hoe gehoornde koeien met elkaar omgaan. Er is dominantie. Een pink, koe of stier kan van je schrikken, speels van achteren op je af rennen of boos worden en schoppen of plotseling heen en weer bewegen met de gehoornde kop. Blijf ze altijd in het oog houden en praat rustig tegen ze. Een koe weegt zeker 500 kilo dus je kunt gemakkelijk door voorbijrennende koeien tegen een hek worden gedrukt. Of ze kunnen op je voet gaan staan. Kleine kinderen kunnen heel onbevangen zijn met dieren, maar bedenk dat een kind hun reacties en krachtige bewegingen ook niet kan inschatten.
Rûn libben en Grûn 