Het land heeft leven nodig

Voorafgaand aan onderstaand verhaal: ik schreef dit in mijn hoedanigheid als nieuwe boerin op deze boerderij “Rûn libben en grûn” in 2017. Ik woonde hier vanaf april dat jaar (krap 2 ½ maand) en las het voor aan de bestuursleden van de Cornelia-Stichting, die een bezoek aan onze boerderij brachten. Ik vertelde hoe deze plek diepe indruk op mij had gemaakt. Eén van de bestuurders schoot na het verhaal omhoog uit zijn stoel en riep uit: “Jij vertolkt de ziel van dit bedrijf!” waarna een warm applaus volgde. Nu zie ik, hoe het verhaal om een vervolg vraagt. Een open plek aan het eind wacht op invulling. Dit lees je ook in de titel. Het land leeft al en wij doen ons werk. Nu opent zich gaandeweg een denkbeeldige deur naar mensen en van mensen naar deze plek. We worden gevonden. Mensen komen samenwerken. Het is een crisis, maar die is overal om ons heen, niet alleen bij ons. Deze plek is veelbelovend ín haar behoeftige staat en echt alle moeite waard die wij erin steken. Wij willen dit delen en zijn daar nu klaar voor. Wij hebben de mens achter de bestuursleden nog steeds nodig omdat hun werkelijke begrip – zelfs al was het alleen ‘mentaal’ – het geheel zal doen stromen. Daarom plaats ik het verhaal hier voor jou, als lezer.

Vanuit het monumentale boerenhuis ben ik naar buiten gelopen, over het hek geklommen het land in. Als ik op deze plek sta, ben ik weg. Nergens voelt het zoals hier. Het is niet de historie van mijn eigen leven die mij dit gevoel geeft, want ik ben niet geboren of opgegroeid op een boerderij. Maar deze plek geeft een bepaalde energie af. Je voelt hier dat er iets gebeurt ook als jij er niet bent: alles is vervuld van leven, in de lucht, op de aarde en onder de grond. Overal klaver of boterbloemen of andere grassen en kruiden. Op het gras insecten en, om me heen, weidevogels zoals de wulp, de kieviet en de leeuwerik. Het zijn er weinig, maar ze zijn hier te vinden. Je gaat er automatisch in op als je hier de lucht inademt en je vergeet dat er vlak langs de boerderij een weg loopt waar de hele dag verkeer overheen rijdt.

Om ons bedrijf heen zie ik vooral weilanden in uitgestrekt en eentonig groen, met overal hetzelfde gras. Het onkruid is eruit gesorteerd zodat alles zo efficiënt mogelijk volgens van tevoren gemaakte berekeningen kan worden uitgevoerd.

Er heerst hier een zekere chaos en achterstallig onderhoud. De boerderij is niet groot, er leven 50 koeien en een aantal pinken en kalveren, twee varkens, een aantal boerenkatten, twee kippen en een hond. En niet te vergeten een heleboel op eigen initiatief aangevlogen ooievaars die hier graag nestelen. Zwaluwen en kerkuilen huizen in de schuur. Er komen fotografen op af die zelfs ongevraagd het erf oplopen om een plaatje te schieten.
Dit bedrijf is anders dan andere, de boer is pachter van het land, en hij leeft op het minimum om dit te kunnen betalen. Het vee en de melk levert net te weinig op om een grote uitgave van te kunnen doen. Een vast groepje mensen komt hier elke week een aantal werkzaamheden uitvoeren. Sommige al vele jaren. De boer is meewerkend voorman. Sommige installaties en machines zijn bijna antiek en hebben het bedrijf lang en stabiel gediend maar geven nu de geest. Dit zijn de kopzorgen van de boer.
Toch zijn er mensen die, als ze een miljoen zouden krijgen, dit allemaal in het bedrijf zouden steken om te laten zien wat hier allemaal mogelijk is: met paard en boerenkar het land bewerken, de stal verbouwen met passende natuurlijke materialen tot een mooie potstal, alle dieren gezonde en goede zorg bieden, meer dan nu mogelijk is met de handen die er zijn. Het zijn basale dingen die het bedrijf leven kunnen geven.

In het huis is een kamer waar op de muur het volgende staat geschreven: Gean de wei troch jaan. Daaronder staat: geandewei troch-jaan. ‘Ga de weg door te geven. Gaandeweg doorgeven’. Die twee zinnen staan symbool voor de weg van deze boerderij. We geven en we willen dit doorgeven. Het geld is niet de belangrijkste drijfveer. Er is plaats voor mensen die het principe begrijpen en die het bedrijf hun kracht, inspiratie en ideeën willen geven. We delen onze kennis en geven wat we kunnen geven.

Systemen die volledig gebaseerd zijn op berekeningen en inschattingen worden als verstikkend en remmend ervaren. En zo werken ze ook. Ze zetten de mens als persoon aan de kant of proberen hem te kneden om in het systeem mee te werken. De variabelen worden vervangen door vaste stabiele cijfertjes en keuzes. Je mag ergens voor kiezen met de nadruk op “mag” maar als je die keuze niet maakt, gaat de bonus onherroepelijk aan je neus voorbij. Deze manier van werken voelen wij als onheus. Er worden woorden gebruikt die niet voor hun betekenis staan. Eerlijk duurt het langst, maar het is ook de langste weg en de weg van de meeste weerstand, of juist de minste: om kwetsbaar te kunnen zijn kom je veel weerstanden tegen. Wanneer je uitstraalt wie je wilt zijn als mens, in je eigen kleine kring en durft te geven wat je in je hebt kun je de wereld verbeteren. Zo kan ook deze boerderij haar bijdrage leveren aan een betere wereld. Daarvoor heeft zij de juiste mensen nodig met de bijpassende mentaliteit: zulke mensen zijn er, je moet ze alleen even vinden.

Naschrift: Wat is eigenlijk een betere wereld? Zijn er ‘betere mensen’ of gaat het om een verbetering in onze houding naar onszelf en elkaar? Het laatste is mijn gedachte. Met verbeteren bedoel ik: zorgen dat alle inspanning gericht is op een gezamenlijk gewetensvol omgaan met.. mens, dier, aarde, voedsel. Op dit moment zie ik ons een ratrace afleggen waarbij straffen en belonen ons naar een uniform gewenst gedrag willen brengen. Dit straffen en belonen (door iets ‘hogers dan ons’) brengt ons echter niet in werkelijk uitwisselen in gelijkwaardigheid. Uiteindelijk bereiken we het beoogde doel met die houding (diervriendelijkheid, duurzaamheid, ‘voedselveiligheid’) veel later en vallen verbanden uit elkaar. Onze boerderij heeft bereikt dat de grond zuiverend werkt, en van de drijfmest verreweg het schoonste monster heeft opgeleverd van 30 plekken inclusief natuurgebieden en bd-bedrijven. Daarmee nemen we een belangrijke functie in op deze plek. We waarderen het om werkelijk te kunnen overleggen in gezamenlijk gedachtengoed.