Het vriest. Het is stil en het ruist. De zon schijnt. De boom laat haar bladeren los. Ze vraagt ons te stoppen en niet meer te spreken. Er is veel gezegd maar wordt er geluisterd? Tijd om naar de taal van de boom te luisteren. Het overbodige loslaten om ruimte te maken voor de levende kern van het bestaan. Het trekt zich terug voor de kou. De sappen stromen nog maar heel langzaam. We zouden hetzelfde moeten doen. Alleen nog maar loslaten wat niet meer nodig is en ruisen.
Energie is een stroom die door alles heengaat, en die ons voedt – maar ook ziek kan maken als we de stroom (bewust of onbewust) blokkeren. En wij kunnen ons ervoor openstellen dat deze energie door ons heen stroomt.
Een jonge vrouw in een filmpje vertelt over haar biologieleraar die de klas oplegde om stil te blijven zitten op straffe van een onvoldoende voor het hele jaar. Hij haalde een goudvis uit een kom, en liet die spartelend op de tafel achter waarna hij de klas uit liep. De leerlingen bleven met afschuw zitten kijken hoe de vis naar lucht hapte. Een van hen hield het uiteindelijk niet uit en gooide de vis op nog op tijd terug in de kom. De leraar kwam terug en confronteerde de leerlingen met hun houding. Hoe waren zij zover gekomen dat ze bleven zitten wachten tot een ander het deed? Dat ze de moed niet meer hadden om op te staan bij zulke wreedheid?
Dit is ongeveer waar wij nu staan als Nederlanders, als boeren, en als inwoners van een klein dorp in Friesland. Het gaat over ons.
Maar deze vrouw heeft mij wakker geschud en geïnspireerd. Maria Ressa. Ze won de nobelprijs voor vrede in 2021. Dit was haar toespraak (zie link naar haar Engelstalige Nobel-toespraak) (link naar Nederlandstalig interview met haar).
I helped create a startup, Rappler, turning 10 years old in January – our attempt to put together two sides of a coin that shows everything wrong with our world today:an absence of law and democratic vision for the 21st century. That coin represents our information ecosystem, which determines everything else about our world. Journalists, the old gatekeepers, are one side of the coin. The other is technology, with its god-like power that has allowed a virus of lies to infect each of us, pitting us against each other, bringing out our fears, anger and hate, and setting the stage for the rise of authoritarians and dictators around the world.
Vrij vertaald:
Ik heb de nu 10-jaar oude nieuwssite Rappler helpen oprichten – onze poging om twee kanten van een munt bijeen te brengen die alles laat zien dat verkeerd is in onze huidige wereld: een afwezigheid van wet en democratische visie voor de 21e eeuw. Die munt staat symbool voor ons informatie-ecosysteem, hetgeen alles bepaalt over onze wereld. Journalisten, de oude ‘bewakers’, staan aan de ene kant van de munt. De andere is technologie, met zijn op een god lijkende macht die een virus van leugens op ons heeft losgelaten om ieder van ons te infecteren, ons tegen elkaar opzettend, onze angsten naar buiten brengend, woede en haat, en het podium enscenerend voor de opkomst van autoritaire (machten) en dictators over de hele wereld.
Ondanks alle verschrikkingen die ze in oorlogsgebieden heeft gezien heeft ze een bijzonder frisse blik op het leven waarmee ze jonge journalisten lesgeeft. “Houd altijd vast aan je doel! Laat niet je ervan af brengen. We zijn zelf onze grootste vijand met al onze angsten en argwanende gedachten over andere mensen. Daarmee creëren we precies wat we niet willen. Blijf vasthouden aan de wereld die je wilt opbouwen. Dát is de prachtige uitdaging die het leven ons geeft!”
“Terwijl we op het puin van de wereld staan, moeten we de vooruitziende blik en de moed hebben om ons voor te stellen wat er zou gebeuren als we nu niets doen, en in plaats daarvan de wereld bouwen zoals die zou moeten zijn, met meer compassie, meer gelijkwaardig, en veel veerkrachtiger. Om dat te kunnen doen, stel jezelf dan alsjeblieft dezelfde vragen waarmee ik en mijn team vijf jaar geleden werden geconfronteerd: “Wat wil je opofferen voor de Waarheid?”
Maria ressa
Waarom is het nodig om te lezen wat deze bijzondere vrouw ons laat zien? Op deze site van een gewone boerin? Omdat we in dezelfde wereld leven en omdat zij heel goed weet hoe die wereld werkt. Misschien lijkt het gemakkelijker om je kop in het zand te steken, maar doe je niets dan is die wereld onherkenbaar wanneer je die kop er weer uithaalt en om je heen kijkt. En jij hebt dat toegestaan. Om mij heen zaten vandaag andere bioboeren waarvan er maar een paar iets durfden te zeggen bij een bijeenkomst, waar vooraf werd gezegd dat we niet mochten fotograferen, opnemen of iets naar buiten brengen. Alleen dat al! Stel dus dat ik trots was op wat daar gebeurde, dan kon ik het niet kwijt!
Een van deze collega’s luisterde naar mij toen ik vertelde dat we tussen molenstenen worden fijngedrukt als kleine boer, die de aarde zo liefdevol verzorgt. Aan de ene kant landeigenaren die geen interesse hebben voor een andere, gezamenlijke aanpak of een open, persoonlijk gesprek zonder voorwaarden, aan de andere kant de coöperatie die ons wil dwingen om leugens vast te leggen over ‘mineralenefficiëntie’ en de Europese lat die op onpeilbare hoogte wordt gelegd voor het leveren van een glas biologische melk.
“Je kunt toch bij de coöperatie weggaan?” was de reactie van de andere boer.
Dat is dus wat ik bedoel. “Weggaan” als iets niet eerlijk gebeurt. Hoe vaak moet je weggaan als je de waarheid aan het licht wilt brengen? Op het laatst is er geen donker hoekje meer over om naartoe te gaan waar niemand je kan horen. Dit is waar we het voor doen! De waarheid moet aan het licht komen. Een heel goede tip van Maria Ressa is: “Word nooit cynisch. De wereld die je wilt bouwen kan niet een cynische negatieve wereld zijn. Houd je vast aan je doel en ga daar naartoe. Bouw die wereld die je wilt zien.” Zij vertelt van de erecode die ze bij haar opleiding kreeg om de waarheid te vertellen. Als iemand de boel voor de gek houdt, en jij ziet het, maar gaat eraan voorbij, heb je meegewerkt aan de leugen. En zo is het. We hebben een erecode om de waarheid naar boven te halen en de leugen niet toe te staan. In zo’n landschap is het verfrissend en bemoedigend dat er mensen zijn die zichzelf en anderen aan hun erecode houden.
Nog één citaat van deze dag, van onze vriend Wim Schippers, over wat er gebeurt wanneer we als boeren geen kruidenrijk grasland meer aanbieden aan ons vee.
“Er worden gemeenschappen uit elkaar gehaald.” Hij bedoelde dit van microscopisch klein tot groot, en ook menselijke gemeenschappen. Zijn motto is dat er heel veel kleine boeren nodig zijn in de wereld voor veerkrachtige gemeenschappen. Is het teveel gezegd als ik nu stel, dat het nodig is dat mensen NU met elkaar in gesprek gaan in plaats van zich nog langer te verschuilen achter de muur van hun bestuursfunctie en de belofte allemaal hetzelfde te zeggen (ook als het niet zijn of haar echte mening is)? Dat al die mensen nodig zijn om de wereld voor iedereen in de toekomst leefbaar te maken. HUP! Het is je verantwoordelijkheid!
Voor de duidelijkheid: de twee Nobelprijswinnaars van 2021 deelden de prijs, het waren twee journalisten en ze noemden de namen van vele collega’s die voor hun werk op gruwelijke wijze vermoord zijn of het land uit vluchten. Dan kun je denken, dat dít onderwerp, boeren, kruidenrijk grasland, vragen om een open gesprek zonder voorwaarden, daar niks mee te maken heeft, maar niets is minder waar. De leugenachtigheid die vastgehouden wordt vanuit het verdedigen van een bestuur of instituut, waarbij de verantwoordelijkheid plotseling lijkt af te glijden van de mensen die deze groepen vertegenwoordigen – floep! in het niets opgegaan! – wordt betaald met het verdwijnen van talloze kleine boerderijen over de hele wereld, het verdwijnen van de zelfstandigheid van mensen om samen hun eigen voedsel te verbouwen of produceren omdat hen wordt opgelegd voor een wereldmarkt te werken tegen bulkprijzen en aan steeds zwaardere regels te voldoen die het de meeste kleine boeren het bestaan onmogelijk maakt. Concurrentie is geen sport, het is het wegvagen van lokale gemeenschappen en het uitputten van krachtige mensen met een enorm potentieel tot samenwerken en opleiden van hun opvolgers. Het gaat hand in hand met de inzet van alomtegenwoordige digitale instrumenten die alle details vastleggen om punten te verzamelen en om rigoureus op die punten te handhaven zonder hart. We raken onze harten en zielen kwijt aan deze machines. Onze kleine gemeenschappen zijn ons hart en ons anker. We raken er zelfs onze gemeenschapstaal aan kwijt en ons geloof. Alles raakt van die leugen doordrenkt, wanneer we toegeven aan dit soort leugen-op-leugen-machines.
Gelukkig zijn er mensen die hieraan niet toegeven en ons hun inspiratie influisteren, toeroepen vanaf hun plek als winnaar van een prijs voor de vrede, en vanuit hun hart. Want, zoals Dmitri Muratov in zijn toespraak zei: de honden die blaffen terwijl de karavaan verdergaat, hebben scherpe tanden en sterke grip. Zij zijn de voorwaarde voor vooruitgang. Zonder hen kúnnen de karavaans niet verder. Zij zijn het tegengif tegen tirannie.
Rûn libben en Grûn 