Waarheen, waarvoor

Goedemorgen! Dit lied van Mieke Telkamp met grote levensvragen inspireerde mij. Want hij is toch wel ‘toevallig’ heel toepasselijk op de situatie van ons als boeren (en vele anderen met ons) op een stukje land.

Ik zag vanavond een stukje van de ‘Living Lab Fryslân’-bijeenkomst ‘Brûsplak‘ (in Friens) en daar wordt ook duidelijk dat het uitbaten van grond met als doel ‘er genoeg op verdienen’ voor boeren helemaal niet meer uitkan, en zeker niet als er dan op eigen kosten natuurinclusief moet worden gewerkt. Het thema van de sessie wordt door Living Lab als volgt omschreven:

Het betreft een inspiratie- en kenissessie rondom het thema pacht. Welke verschillende mogelijkheden zijn er om meer natuurinclusieve voorwaarden toe te passen die zowel voor de pachter als verpachter goed werkbaar en
renderend zijn? Aan bod kwamen: Verpachters, denk aan: kerken, stichtingen, natuurorganisaties, overheden en nieuwe innovatieve grondinitiatieven, aantal pachters, WUR en marktpartijen.

Hieronder de tekst van het lied van Mieke Telkamp met mijn commentaar. En hier de uitvoering door Mieke met het mannenkoor. Je kunt de Brûsplak-bijeenkomst van 26 april hier bekijken.

Waarheen leidt de weg die we moeten gaan
Waarvoor zijn wij op aard
Wie weet wat er is achter ster en maan
Hoe lang duurt nog de nacht

Boeren vervangen door een systeem van eenheidsworst om zogenaamd voor ieder evenveel te organiseren, is misdadig. De weg die we moeten gaan is er een van kleine kernen waar ieder tot zijn recht komt. En dat is mogelijk. Dat wordt nu ontkend om iets anders in werking te stellen, iets dictatoriaals.

Wanneer je biodynamisch boert, werk je met de planetenkracht en is die vraag over ster en maan belangrijk. Ook als je niet biodynamisch boert is trouwens die kracht belangrijk. Werk je niet mee, dan zal het je tegenwerken want de kracht is sterk genoeg. Verpruts je de werking van de natuur, dan komt dat in negatieve zin over ons allemaal heen. Egoïstisch werken voor eigen gewin is dus voor iedereen nadelig.

Waar ligt het land waar we mogen zijn
En wat is de taak die ons wacht
Waar is de geest die met ons leeft
Die ons de vrede geeft

Wanneer je als boer niet langer boer kunt zijn vanuit de geest van het boerenverstand, maar je voor het betalen van de pacht allerlei kostbare en nutteloze gekkigheden moet uithalen, jarenlang, dan mag ik wel stellen dat er sprake is van onwil en tegenwerking vanuit het beleid. “Mogen wij er zijn op het land?” is de vraag, maar die moeten we niet door een ander laten invullen. Ons land is de plek waar we zijn en waar we dit laten zien. De taak die ons wacht is dit duidelijk maken op een vernieuwende manier.

Waar staat de poort die ons binnen laat
En die ons ook beschermt
Hoe veel offers werden er gebracht
Toch nog blijft het nacht

Dat we maar hoeven vragen en kunnen vertrouwen op bescherming, ziet niet iedereen. En daarom, omdat we ons steeds blijven voegen in de opgelegde zwaarte, laten we niet genoeg zien dat het anders moet.

Het is dus wel nacht, al heel wat kleine boeren zijn in de hele wereld gesneuveld. Boeren zullen moeten blijven opstaan voor de belangrijke taak om het land te bewerken vanuit toewijding.

Gezond regionaal voedsel is het antwoord. Het voeden van de aarde, die ons gratis alles geeft. Cultuurlandschap in samenwerking met de natuur. Stoppen met de misdadige inhalige geldsystemen. Echte wederkerigheid betaalt zich uit, maar dan moeten we de bestaande systemen werkelijk veranderen.

Waar dan is het licht op ons duistere pad
De hand die ons geleidt
En hoe lang, ja hoe lang nog duurt de tijd
Dat wij zijn bevrijd

Dat is een verzuchting die ik veel hoor. De leider in onszelf, daar moeten we naar luisteren, niet een of andere leider die zich boven ons plant en het van ons overneemt. We hebben de wijsheid in pacht.

Daarvoor zijn we verantwoordelijk. Wijsheid komt niet met een eenzijdig verdienmodel van een paar superrijken en korte termijndenken met valse beloften. Wijsheid komt met de overdrachtelijke rijkdom van ervaring in vertrouwen en met samenwerking, gebaseerd op wederkerigheid.

Waarheen leidt de weg die wij moeten gaan
Waarvoor zijn wij op aard
Wie weet wat er is achter ster en maan
Hoe lang duurt nog de nacht

(c) Mieke Telkamp

Over de effecten wereldwijd op de omgeving, kleine boeren en voedselkwaliteit heeft Vandana Shiva in 2000 het boek Stolen Harvest geschreven.

Het boek beargumenteert dat wereldwijde organisaties, industriële landbouw en genetische technologie de aarde hebben beroofd van haar biodiversiteit en natuurlijke bronnen, en het biedt oplossingen voor de crisis door te concentreren op de principes van ecologische landbouw.

Inleiding
Hoofdstuk 1 De kidnapping van de wereldwijde voedselvoorziening
Hoofdstuk 2 Soya-imperialisme en de destructie van locale voedselculturen
Hoofdstuk 3 De geroofde oogst uit de zee
Hoofdstuk 4 Gekke koeien en heilige koeien
Hoofdstuk 5 De gestolen oogst van zaad
Hoofdstuk 6 Genetische technologie en voedselveiligheid
Hoofdstuk 7 De voedseldemocratie terugvorderen

Lees via deze link een engelstalige beschrijving van het boek door Iliana de Santis, Emory University, Transformative Studies Institute (houdt zich bezig met het thema sociale onrechtvaardigheid en ongelijkwaardigheid).